Sulara Gömülen Kent: Hasankeyf
12 bin yılı aşkın tarihiyle dünyanın en değerli kültür mirası niteliğine sahip olan bir kent Hasankeyf. Mezopotamya topraklarında çeşitli inanç ve kültürlerden onlarca medeniyete ev sahipliği yapmış, Türkiye’nin nadide köşelerinden bir tanesi. Yüzlerce tarihi eser ve aynı zamanda binlerce tarihi mağaradan oluşan şehir ne yazık ki Ilısu Barajı’na kurban ediliyor.
Haber: Elif Uzunel
Medeniyetin beşiği olarak bilinen Hasankeyf, Mezopotamya’ya hakim konumu ve içerisinden geçen nehirleri sebebiyle kavimlerin paylaşamadığı bir şehirdi. Bizans, Sasani, Emevi, Abbasi, Hamdani, Mervani, Eyyubi ve Osmanlı’ya ev sahipliği yapan kent, altın çağını ise Artuklular’ın başkenti olduğu dönemde yaşadı. Dönemin önemli ticaret yollarından olan Dicle Nehri sayesinde ekonomik olarak Bağdat, Şam gibi şehirlerle yarışır duruma geldi. İşgallere rağmen ulu bir çınar gibi dimdik duran Hasankeyf, güzelliğini yitirmeden günümüze kadar gelmeyi başardı. Ancak, bugün sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya.
1950’li yıllarda konuşulmaya başlanan, 1954’te proje haline getirilen, 1982’de Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında karar altına alınan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES) 1997'de yatırım programına alındı. Baraj ve hidroelektrik santralinin temel atma töreni 5 Ağustos 2006 tarihinde o zaman Başbakan olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirildi. Bu projeye karşı Türkiye genelinde ve finansal destek sunan şirketlerin yer aldığı Avrupa ülkelerinde protestolar gerçekleşti. Bunun sonucunda 2002 yılında proje durduruldu. 2005’de Ilısu Baraj Projesi tekrar gündeme girdi. 7 Şubat 2018 tarihinde de barajın açılışı gerçekleştirildi.
2018 yılından bugüne kadar tarihi kentin sular altında kalmasını istemeyenler, seslerini duyurmaya çalışarak yapılan yanlıştan dönülmesini istediler. Geçtiğimiz günlerde de Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) de barajın çevreyi olumsuz yönde etkileyeceğini belirten bir makale yayımladı. Makalede, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri olarak bahsedilen Hasankeyf'in 12 bin yılda 20'den fazla kültüre ev sahipliği yaptığı anımsatıldı. İpek Yolu'ndaki ticaret güzergahında da olduğu ifade edilen Hasankeyf'in geçmişteki kültürlere ait kalıntıları binlerce yıl koruduğu ama binlerce mağara ve yüzlerce tarihi eserin yakında sular altında kalacağı açıklandı.
Makalede Hasankeyf'i boğmakla tehdit ettiği belirtilen Ilısu Barajı'nın Türkiye'nin toplam enerji üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 1.5'ini sağlamasının beklendiği de vurgulandı. Makalede ayrıca Temmuz 2019'da su tutmaya başlayan Ilısu Barajı'nın 70 binden fazla insanı da yerinden edeceği belirtildi.