Haber: Alkan Şahin

TAMKFED (Tüm Anadolu Motorsikletli Kuryeler Federasyonu) verilerine göre; Türkiye’de pandeminin başladığı Mart ayı itibariyle moto kurye teslimatlarında 63 binin üzerinde trafik kazası meydana geldi. 190 moto kurye trafik kazası sonucu yaşamını yitirdi. Öte yandan, İyzico verileri ile ortaya konan kredi kartı kullanım limitlerinde görülen yükseliş, pandeminin etkisi ile internet alışverişlerine olan eğilimin arttığını gösteriyor. İş güvenliği konusunda yaşanan açık sonucu hayatını riske atan kuryeler ile tüketicilerin siparişlerini hızlı vesağlam bir şekilde teslim alma arzusu can kayıplarına neden oluyor.

"Zayıf halkalar mağdur oluyor"

Yedi yıldır moto kurye olan 31 yaşındaki M.A. pandeminin başlamasıyla iş hayatındaki yoğunluğun arttığını ifade ediyor. Siparişlerde yaşanan gecikmeler konusunda, teslimat süresinin suistimal edilmemesi durumunda aksaklık yaşanmasının mümkün olmadığına dikkat çeken M.A. bir problem yaşanması halinde ise müşteriye güleryüzlü yaklaşılması gerektiğini belirtiyor.

Pandemi sonrası internet alışverişine olan eğilimi artan 34 yaşındaki A.L. beklediği siparişin kırılmadan ve parçalanmadan kendisine teslim edilmesini önemsiyor.

Sipariş gecikmelerinde yaşanan aksaklıkların büyük şehirlerdeki trafik sorunu ile bağlantılı olduğunun altını çizen A.L. “Kuryelerin hiçbir güvenceleri olduğunu düşünmüyorum. Sosyal güvenceden yoksun ve düşük ücretle çalışmaya zorlanıyorlar. Denetimsizlik, ekonomik şartların ağırlığı, insanları iş bulabilmek adına, bu kadar riskli ve düşük ücretli işi yapmaya zorluyor.

Her konuda olduğu gibi tüketimde de ‘hızlı’ olabilme baskısı, bu sistemin en zayıf halkası olan kuryelerin ölümleriyle sonuçlanıyor. Bu konuda bir kamuoyu farkındalığı yaratılmadığı, hem şirketler hem devlet üzerine düşeni yapmadığı sürece ne yazık ki ölümlerin arkası alınamayacak.” diyor.

A.L, moto kuryelerin can kayıpları hakkında bir kamuoyu farkındalığı yaratılması gerektiğini savunuyor. Öte yandan, gerek şirketler gerekse devlet üzerine düşeni yapmadığı sürece ölümlerin arkasının alınamayacağını vurguluyor.

"Polis kontrol noktalarını biliyoruz"

Üç yıldır moto kuryelik yapan 18 yaşındaki A.Ş mesleğinde yaşadığı tecrübeleri şöyle aktarıyor:

“Siparişi zamanında yetiştirmek için çoğu zaman trafik kurallarına uymuyorum. Bütün moto kuryeler polis kontrol noktalarını biliyor ve denetim olmayan yolları tercih ediyor. Siparişimi 30 dakika içinde teslim etmem gerekiyor ise 10 dakikada teslim ederek kalan zamanı kendime ayırdığım oluyor.”

A.Ş. ayrıca, üç yıldır moto kurye olmasına rağmen ehliyetini henüz bir ay önce aldığını ifade ediyor.

23 yaşındaki E.Y. olumsuz hava koşullarında siparişlerde yaşanan aksaklıkları hoş görü ile karşılasa da yaşadığı sorunlardan rahatsız olması halinde kuryeyi ilgili yerlere şikâyet etmekten kaçınmadığını ifade ediyor. Öte yandan E.Y kurye ölümlerinin nedeninin aşırı hız yapmalarından kaynaklandığını düşünüyor.

48 yaşındaki N.A trafikte kuryelere saygı duyulmadığını ve motoru sürerken dikkatsiz davrandıklarını ifade ediyor. Bu durumda, trafik kazalarının kaçılmaz olduğunu belirten N.A olumsuz ekonomik koşullar nedeni ile can güvenliğinin arka plana atıldığını öne sürüyor.

"Siparişlerimi takip ediyorum"

25 yaşındaki B.C.A yemek siparişlerinde tahmini teslimat süresini önemsiyor. Olağanüstü durumlar dışında siparişini zamanında teslim alamaması halinde ilgili yerlere şikayetini bildiriyor ve konuyu yakından takip ediyor. Ancak, kuryelerin gecikmesinin geçerli bir nedeni olması halinde durumu anlayışla karşıladığını ifade ediyor. B.C.A. diğer yandan, hava koşullarının gecikmeye neden olmadığı durumlarda siparişinde yaşanan aksaklıklar konusunda geçerli bir mazeret arıyor.

Düşük ücret fazla mesai

18 yaşındaki moto kurye A.Ş, trafik kazası yapan kuryelerin sigortalarının karşılanmadığını iddia ederek, düşük ücretle fazla mesai yapmak zorunda kaldığını ifade ediyor.

Ajans Press’in Avrupa İstatistik Ofisi (EUROSTA T) verilerinden edinilen bilgilere göre 2020 yılında Avrupa Birliği ülkeleri genelinde internet alışverişlerinde yüzde 72 oranda artış görüldü. Pandeminin başlaması ile çoğalan online alışverişlerde kuryelerin iş yükü de benzer oranda arttı. Bu durumda tüketiciler kurye ölümlerinden rahatsızlık duysa da siparişlerini zamanında ve sağlam şekilde teslim almaya önem veriyor.

Öte yandan kuryeler, artan iş yüklerini göz önünde bulundurarak elde edilen kazancın yeterli olmadığına inanıyor. Firmalar can kayıplarının yaşanmaması adına her ne kadar iş güvenliği konusunda titiz davranmaya çalışsa da, siparişleri zamanında teslim etme baskısı kuryelerin hayatına mal oluyor.

Eldeki veriler internet alışverişi ve kurye ölümlerinin artış oranının benzer seviyede yükseldiğini ortaya koyuyor.